ICSI (Intracytoplasmatische Sperma-injectie)
Wanneer een zwangerschap uitblijft, dan is in sommige gevallen een ICSI-behandeling een mogelijke oplossing. Bij deze vruchtbaarheidsbehandeling wordt een eicel in het laboratorium, dus buiten het lichaam, bevrucht en daarna in de baarmoeder geplaatst. Maar hoe werkt dit precies en wie komen hiervoor in aanmerking?
Wanneer ICSI
Een ICSI behandeling is een lichamelijk en emotioneel belastende behandeling. Deze behandeling wordt daarom niet zomaar bij iedereen met een onvervulde kinderwens toegepast.
Er zijn een aantal redenen waarom een ICSI behandeling geadviseerd wordt.
– sterk verminderde zaadkwaliteit
– geen bevruchting bij een IVF-behandeling
– bij gebruikmaking van zaadcellen die na een operatie verkregen zijn (zoals bij PESA,MESA,TESE)
ICSI-behandeling in 5 stappen!
De hormoonstimulatie
Bij een ICSI behandeling worden de eierstokken, door middel van hormonen, gestimuleerd tot de groei van meerdere eicellen tegelijk. Normaal gesproken rijpt er iedere maand één eicel. Door middel van de hormonen rijpen er gemiddeld 5-10 eicellen tegelijk. Om te voorkomen dat er vroegtijdig een eisprong plaatsvindt, gebruikt de vrouw een tweede hormoon dat de eisprong tegenhoudt. Deze hormonen worden door middel van onderhuidse injecties in de buik toegediend. De meeste vrouwen zijn prima in staat om, na een instructie in het ziekenhuis, deze hormonen zelf toe te dienen.
Door middel van een inwendige echo wordt de groei van eiblaasjes gecontroleerd. Wanneer er voldoende eicellen uitgerijpt zijn, dan zal een laatste hormoon injectie toegediend worden. Het hormoon in deze injectie zorgt ervoor dat de eicellen bevruchtbaar zijn en los komen te liggen in de eiblaasjes en daarmee met een naald op te zuigen zijn uit de eierstok.
De follikelpunctie (het opzuigen van de eicellen uit de eierstok)
De eicellen worden met een holle naald opgezogen uit de eiblaasjes. Met behulp van een inwendige echo wordt de eierstok in beeld gebracht. Via de wand van de vagina wordt een naald in de buikholte ingebracht waarna één voor één alle eiblaasjes leeggezogen worden. Het vocht uit de eiblaasjes wordt opgevangen in reageerbuisjes en daarna naar het laboratorium gebracht. In het laboratorium wordt onder de microscoop gekeken hoeveel eicellen er in de reageerbuisjes terecht zijn gekomen.
Het aanprikken van de eierstok kan pijnlijk zijn. De meeste ziekenhuizen geven tijdens deze ingreep zware pijnstillers waardoor dit voor de meeste vrouwen draaglijk is.
De bevruchting
Bij een ICSI behandeling wordt onder de microscoop een normale zaadcel uitgekozen die daarna direct in de eicel wordt ingebracht. Wanneer er tien eicellen zijn, dan zijn er tien goede zaadcellen nodig om deze eicellen te kunnen bevruchten. Na de ICSI procedure worden de geïnjecteerde eicellen in een broedstoof (warme kast) gezet. Dan is het afwachten of er een bevruchting heeft plaatsgevonden, de cellen zich daarna goed delen en embryo’s worden. Na drie dagen wordt (meestal) één embryo uitgekozen dat zich het mooiste heeft ontwikkelt. Dit embryo is dan klaar voor een plaatsing in de baarmoeder. Soms levert een ICSI-behandeling meerdere embryo’s op. Toch wordt er meestal maar één embryo in de baarmoeder geplaatst met de hoop dat deze zich goed zal nestelen en zal ontwikkelen tot een gezonde baby. De overige embryo’s kunnen worden ingevroren voor een volgende poging. Na één ICSI-behandeling kunnen er dus tijdens meerdere pogingen embryo’s in de baarmoeder geplaatst worden. Deze embryo’s zijn dan afkomstig uit de eerste behandeling.
Plaatsing van een embryo in de baarmoeder
Embryo’s worden meestal op de derde dag na de punctie in de baarmoeder geplaatst. Het embryo bestaat op dat moment uit ongeveer acht cellen. Soms wordt een embryo vijf dagen na de punctie in de baarmoeder geplaatst. De embryo’s bevinden zich dan een in volgende fase van celdeling: het blastocysten stadium. Het vroeger of juist later plaatsen van een embryo in de baarmoeder heeft voor- en nadelen. Wordt er langer gewacht, dan is de kans op een gezonde zwangerschap per embryo groter. Echter niet alle embryo’s ontwikkelen zich tot het blastocystenstadium. De embryo’s die in het laboratorium niet doorgroeien tot het blastocyststadium hadden wellicht wél een kans op een zwangerschap gegeven als ze eerder in de baarmoeder waren geplaatst. Het hangt van een aantal redenen zoals welke vruchtbaarheidskliniek, de reden van de IVF-behandeling, en of het een vers of ingevroren embryo betreft, af, voor welke methode er wordt gekozen.
In Nederland wordt er in principe altijd maar één embryo in de baarmoeder geplaatst tijdens een ICSI-traject. Ben je ouder dan 38, dan is er een mogelijkheid om twee embryo’s tegelijk te laten plaatsen om de kans op een zwangerschap te vergroten. Er is dan dus meer kans op een tweeling. Of soms zelfs een drieling. Want, hoewel het niet vaak voorkomt, kan een embryo zich na terugplaatsing nog delen, waardoor een eeneiige tweeling ontstaat. Zo is er na terugplaatsing van twee embryo’s toch nog een kleine kans op het krijgen van een drieling.
De wachtweken
Na de plaatsing van een embryo breken de wachtweken aan. Voor veel koppels zijn dit de spannendste en daarmee ook de zwaarste weken van de behandeling. Na afloop van deze weken wordt duidelijk of de behandeling gelukt is. In deze wachtweken gebruikt de vrouw medicijnen die de baarmoeder ondersteunen zodat een innesteling kan plaatsvinden. Deze medicijnen zijn vaak middelen die vaginaal toegediend moeten worden. In de wachtweken zijn veel vrouwen erg gefocust op hun lichaam. Ieder krampje, pijntje of lichamelijk ongemak wordt onder een vergrootglas gelegd. Zijn dit symptomen die passen bij een vroege zwangerschap of niet. De hormonen die tijdens deze behandeling worden gebruikt zorgen vaak voor de nodige bijwerkingen. Dit kan vaak zeer verwarrend zijn.
Ongeveer vijftien dagen na de plaatsing van een embryo in de baarmoeder, zal een zwangerschapstest uitsluitsel geven. Een superspannend moment!
ICSI met zaadcellen die na een operatie verkregen zijn
Als er geen zaadcellen aanwezig zijn bij een zaadlozing dan is het soms mogelijk om zaadcellen te verkrijgen uit de zaadballen of de bijbal.
ICSI-PESA
Als de zaadleiders niet zijn aangelegd of geblokkeerd zijn (bijvoorbeeld na een sterilisatie of een infectie) dan kunnen de zaadcellen de weg naar buiten niet afleggen. Er is echter geen probleem met de aanmaak van de zaadcellen. PESA (percutane-epididymale-sperma-extraxctie) is een methode waarbij onder lokale verdoving, zaadcellen rechtstreeks uit de bijbal worden opgezogen. Deze zaadcellen zijn volledig uitgerijpt en kunnen daarna gebruikt worden voor een ICSI-procedure. Meestal worden de zaadcellen ingevroren zodat ze op een later moment gebruikt kunnen worden.
ICSI-MESA
MESA (microchirurgische-sepididymale-sperma-aspiratie) is een variant op de PESA methode. Bij MESA worden de zaadcellen onder narcose uit de bijbal opgezogen waarna ze gebruikt kunnen worden bij een ICSI behandeling. Meestal worden de zaadcellen ingevroren zodat ze op een later moment gebruikt kunnen worden.
ICSI-TESE
TESE (testiculaire-sperma-extractie) wordt toegepast wanneer er geen verstopping in de zaadleiders aanwezig zijn. De zaadcellen worden direct uit de zaadballen gehaald. Daarvoor opent de uroloog de balzak en de teelbal om een stukje weefsel (biopt) uit uw zaadbal weg te nemen. In het laboratorium wordt dit weefsel onderzocht op de aanwezigheid van zaadcellen. Wanneer er zaadcellen gevonden worden, dan kunnen deze gebruikt worden voor een ICSI behandeling. Meestal worden de zaadcellen ingevroren zodat ze op een later moment gebruikt kunnen worden.
Kans op een zwangerschap na ICSI
Naarmate je ouder wordt, neemt als vrouw je vruchtbaarheid af. Dit geldt ook voor de zwangerschapskans bij een ICSI-behandeling. Van alle stellen die ICSI-behandelingen ondergaan, is gemiddeld 30-40% na één behandeling zwanger. Ben je nog geen 35 jaar dan is de kans dat je na een poging zwanger bent, zo’n 40-50%, terwijl je na je veertigste nog maar zo’n 10-20% kans hebt. Ook hangt de kans om zwanger te raken af van het vruchtbaarheidsprobleem en de kwaliteit van het zaad en de eicel.
Nadelen ICSI-behandeling
Er zijn nadelen aan deze methode. De naald met de zaadcel moet tot in de eicel worden gebracht. Het prikje van de naald beschadigt dan de eicelwand. Dit kan ervoor zorgen dat de eicel sneuvelt. Ook vervalt bij de ICSI-methode de natuurlijke selectie tussen zaadcellen. De laborant kiest een normaal ogende zaadcel, maar hij kan niet zien of dat ook de beste zaadcel is.
Een aantal onderzoeken geeft aan dat ICSI-kinderen een licht verhoogd risico op chromosomale afwijkingen hebben. Of de ICSI-behandeling bijdraagt aan deze chromosomale afwijkingen is nog niet bekend. De oorzaak kan ook bij de ouders liggen.
Wordt een ICSI-behandeling vergoed?
De eerste drie ICSI-behandelingen worden, zolang je nog geen 43 bent, vergoed vanuit de basisverzekering. Er zijn op dit moment enkele verzekeraars die een vergoeding voor een vierde IVF-behandeling aanbieden. Hier lees je welke zorgverzekeraars meer dan drie pogingen vergoeden. Ben je ergens anders verzekerd, dan zal je de behandeling na drie keer zelf moeten betalen. Ben je 43 jaar of ouder, dan wordt geen enkele ICSI-behandeling vergoed.
Ben je succesvol zwanger geraakt door een ICSI-poging en zijn er nog embryo’s ‘over’, dan hebt je recht op vergoeding van de kosten van terugplaatsing van de embryo’s op basis van de aanspraak ‘Overige fertiliteit bevorderende behandelingen’. Deze terugplaatsing telt niet mee voor het aantal ICSI-pogingen.
Behandeling in het buitenland
Je kunt er ook voor kiezen om een ICSI-behandeling in het buitenland te ondergaan. Een reden kan zijn dat er meer mogelijkheden geboden worden rondom een standaard ICSI-behandeling. Let er wel op dat er voor veel behandelingen die in het buitenland worden toegepast nog geen bewijs is dat ze meer kansen bieden op een zwangerschap. Wees dus kritisch wat je wordt aangeboden en vraag naar bewijs waarom deze behandeling zinvol is. Doe dit voordat je je portemonnee trekt, want deze extra toepassingen worden vaak niet vergoed door de verzekering.
Wil je aanspraak maken op een vergoeding van je zorgverzekeraar, dan moet ze van tevoren om schriftelijke toestemming vragen. Let op: de meeste Nederlandse verzekeraars hebben geen contracten met buitenlandse ziekenhuizen en kan dus zijn dat je de rekening zelf moet voorschieten.