IVF (In-vitrofertilisatie)
Wanneer een zwangerschap uitblijft, dan is in sommige gevallen een IVF-behandeling een mogelijke oplossing. In-vitrofertilisatie wordt ook wel reageerbuisbevruchting genoemd.
Bij deze vruchtbaarheidsbehandeling wordt een eicel in het laboratorium, dus buiten het lichaam, bevrucht en daarna in de baarmoeder geplaatst. De vrouw krijgt hiervoor een hormoonbehandeling zodat er meerdere eicellen rijpen. Maar hoe werkt dit precies en wie komen hiervoor in aanmerking?
Wanneer IVF
Een IVF behandeling is een lichamelijk en emotioneel belastende behandeling. Deze behandeling wordt daarom niet zomaar bij iedereen met een onvervulde kinderwens toegepast. Probeer je al een jaar te zwanger te worden, dan word je door je huisarts doorverwezen naar een gynaecoloog of arts voortplantinsgeneeskunde. Hij of zij zal onderzoeken wat de reden is waarom een zwangerschap uitblijft.
Er zijn een aantal redenen waarom een IVF behandeling geadviseerd wordt:
– niet goed functionerende eileiders
– onverklaarde vruchtbaarheidstoornis en geen zwangerschap na IUI behandelingen
– verminderde zaadkwaliteit
– bij zeer ernstige vormen van endometriose (baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder)
– een niet te herstellen sterilisatie van de vrouw
– bij vrouwen
IVF-behandeling in 5 stappen!
De hormoonstimulatie
Bij een IVF behandeling worden de eierstokken, door middel van hormonen, gestimuleerd tot de groei van meerdere eicellen tegelijk. Normaal gesproken rijpt er iedere maand één eicel tegelijk uit. Door middel van de hormonen rijpen er gemiddeld vijf tot tien eicellen tegelijk. Om te voorkomen dat er vroegtijdig een eisprong plaatsvindt, gebruikt de vrouw een tweede hormoon dat de eisprong tegenhoudt. Deze hormonen worden door middel van onderhuidse injecties in de buik toegediend. De meeste vrouwen zijn prima in staat om, na een instructie in het ziekenhuis, deze hormonen zelf toe te dienen.
Door middel van een inwendige echo wordt de groei van eiblaasjes gecontroleerd. Wanneer er voldoende eicellen uitgerijpt zijn, dan zal een laatste hormoon injectie toegediend worden. Het hormoon in deze injectie zorgt ervoor dat de eicellen bevruchtbaar zijn en los komen te liggen in de eiblaasjes en daarmee met een naald op te zuigen zijn uit de eierstok.
De follikelpunctie (het opzuigen van de eicellen uit de eierstok)
De eicellen worden met een holle naald opgezogen uit de eiblaasjes. Met behulp van een inwendige echo wordt de eierstok in beeld gebracht. Via de wand van de vagina wordt een naald in de buikholte ingebracht waarna één voor één alle eiblaasjes leeggezogen worden. Het vocht uit de eiblaasjes wordt opgevangen in reageerbuisjes en daarna naar het laboratorium gebracht. In het laboratorium wordt onder de microscoop gekeken hoeveel eicellen er in de reageerbuisjes terecht zijn gekomen.
Het aanprikken van de eierstok kan pijnlijk zijn. De meeste ziekenhuizen geven tijdens deze ingreep zware pijnstillers waardoor dit voor de meeste vrouwen draaglijk is.
De bevruchting
De eicellen worden in het laboratorium samen gebracht met de zaadcellen van de partner. In sommige gevallen wordt er gebruik gemaakt van donorzaad. De zaadcellen worden opgevangen na masturbatie. In het laboratorium worden in een glazen schaaltje, per eicel gemiddeld 100.000-200.00 zaadcellen gebracht. Wanneer er tien eicellen zijn, zijn er dus 1 tot 2 miljoen goede zaadcellen nodig om de kans op een bevruchting zo groot mogelijk te maken. Deze glazen bakjes worden in een broedstoof (warme kast) gezet. Dan is het afwachten of de zaadcellen de eicellen bevruchten en of ze zich daarna goed delen en embryo’s worden. Na drie dagen wordt (meestal) één embryo uitgekozen dat zich het mooiste heeft ontwikkelt. Dit embryo is dan klaar voor een plaatsing in de baarmoeder.
Soms levert een IVF-behandeling meerdere embryo’s op. Toch wordt er meestal maar één embryo in de baarmoeder geplaatst met de hoop dat deze zich goed zal nestelen en zal ontwikkelen tot een gezonde baby. De overige embryo’s kunnen worden ingevroren voor een volgende poging. Na één IVF-behandeling kunnen er dus tijdens meerdere pogingen embryo’s in de baarmoeder geplaatst worden. Deze embryo’s zijn dan afkomstig uit de eerste behandeling.
Plaatsing van een embryo in de baarmoeder
Embryo’s worden meestal op de derde dag na de punctie in de baarmoeder geplaatst. Het embryo bestaat op dat moment uit ongeveer acht cellen. Soms wordt een embryo vijf dagen na de punctie in de baarmoeder geplaatst. De embryo’s bevinden zich dan een in volgende fase van celdeling: het blastocysten stadium. Het vroeger of juist later plaatsen van een embryo in de baarmoeder heeft voor- en nadelen. Wordt er langer gewacht, dan is de kans op een gezonde zwangerschap per embryo groter. Echter niet alle embryo’s ontwikkelen zich tot het blastocystenstadium. De embryo’s die in het laboratorium niet doorgroeien tot het blastocyststadium hadden wellicht wél een kans op een zwangerschap gegeven als ze eerder in de baarmoeder waren geplaatst. Het hangt van een aantal redenen zoals welke vruchtbaarheidskliniek, de reden van de IVF-behandeling, en of het een vers of ingevroren embryo betreft, af, voor welke methode er wordt gekozen.
In Nederland wordt er in principe altijd maar één embryo in de baarmoeder geplaatst tijdens een IVF-traject. Ben je ouder dan 38, dan is er een mogelijkheid om twee embryo’s tegelijk te laten plaatsen om de kans op een zwangerschap te vergroten. Er is dan dus meer kans op een tweeling. Of soms zelfs een drieling. Want, hoewel het niet vaak voorkomt, kan een embryo zich na terugplaatsing nog delen, waardoor een eeneiige tweeling ontstaat. Zo is er na terugplaatsing van twee embryo’s toch nog een kleine kans op het krijgen van een drieling.
De wachtweken
Na de plaatsing van een embryo breken de wachtweken aan. Voor veel koppels zijn dit de spannendste en daarmee ook de zwaarste weken van de behandeling. Na afloop van deze weken wordt duidelijk of de behandeling gelukt is. In deze wachtweken gebruikt de vrouw medicijnen die de baarmoeder ondersteunen zodat een innesteling kan plaatsvinden. Deze medicijnen zijn vaak middelen die vaginaal toegediend moeten worden. In de wachtweken zijn veel vrouwen erg gefocust op hun lichaam. Ieder krampje, pijntje of lichamelijk ongemak wordt onder een vergrootglas gelegd. Zijn dit symptomen die passen bij een vroege zwangerschap of niet. De hormonen die tijdens deze behandeling worden gebruikt zorgen vaak voor de nodige bijwerkingen. Dit kan vaak zeer verwarrend zijn.
Ongeveer vijftien dagen na de plaatsing van een embryo in de baarmoeder, zal een zwangerschapstest uitsluitsel geven. Een superspannend moment!
Kans op een zwangerschap na IVF
Naarmate je ouder wordt, neemt als vrouw je vruchtbaarheid af. Dit geldt ook voor de zwangerschapskans bij een IVF-behandeling. Van alle stellen die IVF-behandelingen ondergaan, is gemiddeld 30-40% na één behandeling zwanger. Ben je nog geen 35 jaar dan is de kans dat je na een poging zwanger bent, zo’n 40-50%, terwijl je na je veertigste nog maar zo’n 10-20% kans hebt. Ook hangt de kans om zwanger te raken af van het vruchtbaarheidsprobleem en de kwaliteit van het zaad en de eicel.
Wanneer er bij een IVF-behandeling geen bevruchting is opgetreden kan een ICSI-behandeling in sommige gevallen uitkomst bieden. ICSI staat voor Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie en werkt hetzelfde als IVF, behalve dat bij de bevruchting in het laboratorium één zaadcel direct in de eicel wordt geïnjecteerd.
Wordt een IVF-behandeling vergoed?
De eerste drie IVF-behandelingen worden, zolang je nog geen 43 bent, vergoed vanuit de basisverzekering. Er zijn op dit moment enkele verzekeraars die een vergoeding voor een vierde IVF-behandeling aanbieden. Hier lees je welke zorgverzekeraars meer dan drie pogingen vergoeden. Ben je ergens anders verzekerd, dan zal je de behandeling na drie keer zelf moeten betalen. Ben je 43 jaar of ouder, dan wordt geen enkele IVF-behandeling vergoed.
Ben je succesvol zwanger geraakt door een IVF-poging en zijn er nog embryo’s ‘over’, dan hebt je recht op vergoeding van de kosten van terugplaatsing van de embryo’s op basis van de aanspraak ‘Overige fertiliteit bevorderende behandelingen’. Deze terugplaatsing telt niet mee voor het aantal IVF-pogingen.
Behandeling in het buitenland
Je kunt er ook voor kiezen om een IVF-behandeling in het buitenland te ondergaan. Een reden kan zijn dat er meer mogelijkheden geboden worden rondom een standaard IVF-behandeling. Let er wel op dat er voor veel behandelingen die in het buitenland worden toepast nog geen bewijs is dat ze meer kansen bieden op een zwangerschap. Wees dus kritisch wat je wordt aangeboden en vraag naar bewijs waarom deze behandeling zinvol is. Doe dit voordat je je portemonnee trekt, want deze extra toepassingen worden vaak niet vergoed door de verzekering. Wil je aanspraak maken op een vergoeding van je zorgverzekeraar, dan moet ze van tevoren om schriftelijke toestemming vragen. Let op: de meeste Nederlandse verzekeraars hebben geen contracten met buitenlandse ziekenhuizen en kan dus zijn dat je de rekening zelf moet voorschieten.